Bildet viser ei amerikansk prøvesprenging ved Bikini-atollet i Stillehavet. Foto: Wikipedia
Fann restar frå atombomber i Noreg
Forskar fann restar frå fleire atombombesprengingar i norsk jord.
Denne artikkelen er over ett år gammel og kan innholde utdatert informasjon
Artikkelen fortsetter under annonsen
Faktaboks
• Eit atomvåpen, eller eit kjernefysisk våpen, er eit våpen med enorme øydeleggjande krefter som brukar energien frå ein kjernefysisk reaksjon som sprengkraft.
• Eitt enkelt atomvåpen kan øydeleggje ein heil by, noko som vart vist under andre verdskrigen da USA bomba dei japanske byane Hiroshima og Nagasaki i august 1945. Dette er dei éinaste gongene atomvåpen har vorte nytta i krigshandlingar, men prøvesprengingar har vorte gjort fleire hundretals gonger av ulike land.
• Sprengkrafta blir målt i talet kg eller tonn TNT som A-bomba tilsvarer. Den første atombomba vart prøvesprengt i New Mexico, USA, 16. juli 1945.
• Dei kjende atommaktene er USA, Russland, Storbritannia, Frankrike, Kina, India, Pakistan og Nord-Korea. I tillegg er det fleire land som ein veit, eller trur, har atomvåpen, sjølv om dei ikkje vedkjenner seg det.
Over 500 atombomber har blitt sprengt i atmosfæren mellom 1945 og 1980.
Når ei atombombe eksploderer over jordoverflata, blir det skapt ei kjempevarm gassky som stig opp i atmosfæren. Dei tyngste partiklane fell ned i nærleiken av staden der bomba gjekk av, men lette og små partiklar kan bli spreidd oppover i jordas atmosfære. Her kan partiklane bli i fleire år mens dei blir med vêret og luftstraumane rundt jordkloden, hovudsakleg på den halvkula der bomba gjekk av.
Se video: Drone avslører spøkelsesby ved Tsjernobyl
– Det meste av nedfallet som kom til Norge, har falle ned i område med mykje nedbør, spesielt langs vestkysten som Bergen, Sløvåg og Svolvær, fortel Cato Wendel, forskar ved Noregs miljø- og biovitskapelege universitet (NMBU) til Forsking.no.
Det meste av nedfallet blir bunde opp i regn eller snø, og blir dratt ned til jorda, mens noko daler ned på eiga hand.
Artikkelen fortsetter under annonsenArtikkelen fortsetter under annonsenWendel har undersøkt jordprøver frå heile landet som blei samla inn i 1990 og 2005 og kva slags radioaktivitet det er i desse prøvene. Han har også undersøkt gamle luftfilter.
Les også: - Tryggare med atomkraft til havs
Gjennom nøye detektivarbeid har Wendel mellom anna funne spor etter ei lita atombombe som blei sprengd i 1962 ved det sovjetiske testområdet Semipalatinsk i noverande Kasakhstan.
Mesteparten av nedfallet i Noreg kjem sannsynlegvis frå det gamle Sovjet. Den største bomba som nokon gong er laga er den sovjetiske Tsar-bomba. Bildet viser ei prøvesprenging av denne over Novaja Semlja.
Artikkelen fortsetter under annonsenArtikkelen fortsetter under annonsenSjølv om konsentrasjonane var høgast på Vestlandet, er det framleis snakk om veldig små og ufarlege mengder, ifølgje Statens strålevern.
– Plutonium er ikkje farleg utanfor kroppen, men kan vera farleg viss du får det inn i kroppen. Sjølv i det verst tenkelege tilfellet der eit barn skulle eta jord med slike plutoniumrestar som i Noreg, vil ikkje dette gi farlege høge strålingsnivå, seier Astrid Liland, forskar i Statens strålevern til Forsking.no.
Tsjernobyl-ulukka skaper større utfordringar. Enno skaper ulukka i 1986 problem for dei som driv med sau og rein i Noreg.
Les også: Atomkraft kuttar norsk straumpris
