Når immunforsvaret går amok
Artikkelen fortsetter under annonsen
Denne artikkelen er over ett år gammel og kan innholde utdatert informasjon
Artikkelen fortsetter under annonsen
Berit Johansen har brukt 18 år på å finne ut alt om Judasenzymet som er årsaka til mange kroniske sjukdommar. (Foto: NTNU)
Leddgikt, psoriasis, revmatisme, astma, allergi, MS og Chrons sjukdom er nokre av mange sjukdommar som oppstår fordi immunforsvaret vårt misforstår og trur kroppen er truga av sjukdom.
No kan det sjå ut som om desse lidingane, som på fagspråket vert kalla autoimmune sjukdommar, snart kan kurerast. Forskar Berit Johansen ved biologisk institutt på NTNU har i ei årrekkje arbeidd med enzymet som forårsakar avsporinga i immunsystemet. For atten år sidan klona ho enzymet fosfolipase A2 - som den første i verda, og sidan har ho brukt tida på å finne ut alt om denne syndaren.
Kaos på Gardermoen
Enzymet fosfolipase A2 blir populært kalla «Judas-enzymet». Til magasinet Gemini forklarer Johansen at ein betennelsesreaksjon i kroppen kan samanliknast med ein situasjon på ein flyplass på storleik med Gardermoen. Judasenzymet liknar ho med ein vektar med dårleg hørsel. Når ein passasjer som skal til Bombay seier dette litt høgt, oppfattar vektaren at han seier ordet bombe.
Dermed set vektaren igang ein kjedereaksjon av tilsynelatande naudsynte tryggingstiltak. Politi og brannvesen kjem på banen, passasjerane blir evakuerte, og det oppstår store forseinkingar.
I kroppen oppstår altså betennelsen som følgje av ei misforståing. Og desse betennelsane stoppar ikkje å utvikle seg, om dei ikkje blir stansa medisinsk.
No har Johansen og forskargruppa hennar laga ulike stopp-molekyl som hindrar Judasenzymet å sende galne beskjedar til cellekjerna. Det blir som å fortelje vektaren at han har høyrt feil, og dermed avverje den storstilte og unødvendige aksjonen.
Positive resultat
Tre ulike molekyl er under utprøving for å stoppe nyrebetennelse, revmatisk leddgikt og psoriasis.
Psoriasisvarianten er hittil testa på mus med transplantert psoriasishud frå menneske. Det viste seg at alle musene som fekk injeksjonar med stoppmolekylet, blei betre av behandlinga. På nyåret skal stoffet kome i kremform, og då skal det verte testa på menneske. Franske psoriasispasientar skal vere med på å prøve om stoppmolekylet verkeleg kan stanse den uhemma celledelinga som går føre seg i ein misforstått betennelsesreaksjon.
Viss menneskeforsøka fører til like gode resultat som dyreforsøka, kan vi altså sjå slutten på mykje unødig liding for mange menneske om nokre år.
